Ο όρος "θετική εκπαίδευση" αναφέρεται στην μέθοδο κατά την
οποία χρησιμοποιούνται δυο από τις τέσσερις βασικές αρχές μάθησης όλων
των ζώων (Operant Conditioning-B.F Skinner), την Θετική Ενίσχυση (R+)
και την Αρνητική Τιμωρία (P-). Στην Θετική ενίσχυση, επιβραβεύουμε τον
σκύλο για την συμπεριφορά του, με αποτέλεσμα την πιθανότητα επανάληψης
της συμπεριφοράς που "ανταμείφθηκε".
Στην Αρνητική τιμωρία αφαιρούμε ένα προνόμιο του σκύλου, με αποτέλεσμα την πιθανότητα μείωσης της επανάληψης της συμπεριφοράς που "τιμωρήθηκε".
Η λέξη "πιθανότητα" αναφέρεται και στις δυο από τις τέσσερις αρχές του Operant Conditioning και αυτό γιατί το αποτέλεσμα εξαρτάται από το τι θεωρεί επιβράβευση (ενίσχυση) ένας σκύλος ή τι θεωρεί τιμωρία(αφαίρεση προνομίου).
Όταν πρόκειται να επιβραβεύσουμε έναν σκύλο πρέπει να ξέρουμε τι είναι αυτό που του αρέσει πραγματικά, και να του το προσφέρουμε την κατάλληλη στιγμή, δηλαδή αμέσως μετά από την συμπεριφορά.
Από την άλλη όταν μιλάμε για αρνητική τιμωρία (P-) δεν αναφερόμαστε σε "φυσική" τιμωρία - κλωτσιές, φωνές, πνίχτες, ηλεκτρικά κολάρα και γενικώς "διορθώσεις" - αλλά σε αφαίρεση ενός προνομίου του ζώου, που αν συνδυαστεί με θετική ενίσχυση φέρνει εκπληκτικά και άμεσα αποτελέσματα. Δεν μπορούμε να χρησιμοποιήσουμε αρνητική τιμωρία, αν δεν έχει υπάρξει θετική ενίσχυση.
Π.χ, δεν έχει νόημα να αφαιρέσω την προσοχή μου από τον σκύλο, αν δεν είμαι κάτι ευχάριστο για αυτόν. Τα παιδιά μαλώνουν παίζοντας μπάλα - τους παίρνω την μπάλα, δηλαδή τους αφαιρώ το προνόμιο που είχαν, να παίζουν με την μπάλα- για να σταματήσουν να μαλώνουν όταν παίζουν.
Όταν δεν χρησιμοποιούμε "φυσική τιμωρία", κοινώς βία, στον σκύλο μας, δεν τον στρεσάρουμε πράγμα που συμβάλει στην πιθανότητα αύξησης της μάθησης του. Κάτι ανάλογο ισχύει και στους ανθρώπους . Για σκεφτείτε, πόσο δύσκολα μπορείτε να συγκεντρωθείτε και να μάθετε οτιδήποτε, αν είστε στρεσαρισμένοι, φοβάστε ή νιώθετε ότι κινδυνεύετε.
Η οποιαδήποτε βίαιη συμπεριφορά - διόρθωση, απέναντι σε οποιοδήποτε ζώο, ανεβάζει το επίπεδο του στρες, προκαλεί φοβίες και δεν επιτρέπει στον σκύλο να μάθει τι του ζητάμε να κάνει. Όταν αναφερόμαστε σε βία εννοούμε οτιδήποτε προκαλεί φόβο και υπερβολικό στρες στον σκύλο. Οι φωνές μας είναι κάτι που πραγματικά μπορεί να τρομοκρατήσει τα σκυλιά και στις περισσότερες των περιπτώσεων απλά και μόνο τα μπερδεύουν.
Όταν αναφερόμαστε σε ενίσχυση συμπεριφοράς, ουσιαστικά μιλάμε για επιβράβευση, ανταμοιβή. Αυτό βέβαια δεν σημαίνει μόνο λιχουδιές αλλά οτιδήποτε αρέσει στο ζώο. Κάθε σκύλος έχει τις δικές του ανάγκες-αδυναμίες και είναι ανάλογες με το περιβάλλον και την κατάσταση που βιώνει.
Μιλάμε για μια τεράστια επιλογή ενισχυτών που έχουμε στην διάθεση μας για να χρησιμοποιήσουμε σωστά και να ενισχύσουμε μια συμπεριφορά που θέλουμε να επαναληφθεί. Ως ενισχυτή θα μπορούσαμε να εννοούμε το φαγητό,τα παιχνίδια, το χάδι, μια άλλη πολύ αρεστή συμπεριφορά, που μπορούμε να χρησιμοποιήσουμε για να ενισχύσουμε μια άλλη λιγότερο αρεστή στον σκύλο (κάτσε για να πας βόλτα).
Μια πολύ σημαντική ενίσχυση συμπεριφοράς, είναι αυτή καθ' αυτή η σημασία που δίνουμε στον σκύλο μας και δεν το γνωρίζουμε. Αποτέλεσμα είναι, όχι μόνο να μην τη χρησιμοποιούμε την κατάλληλη στιγμή και για την κατάλληλη συμπεριφορά, αλλά όταν δεν πρέπει, ενισχύοντας έτσι τις ακριβώς αντίθετες συμπεριφορές που δεν μας εξυπηρετούν. Π.χ ο σκύλος γαβγίζει ζητώντας την προσοχή μας και εμείς του την δίνουμε ανταποκρινόμενοι σε αυτό - τι είναι, τι θες, τώρα έρχομαι...κ.λ.π,με αποτέλεσμα ο σκύλος μας να γαβγίζει κάθε φορά που θέλει την προσοχή μας.
Οι συμπεριφορές που συχνά επιβραβεύονται, είτε το ξέρουμε είτε όχι, με τον καιρό γίνονται συνήθεια για τον σκύλο και δύσκολα αλλάζουν. Προσέξτε λοιπόν τι επιβραβεύεται και χρησιμοποιήστε αυτό το όπλο προς συμφέρον σας. Σταματήστε να φωνάζεται στα σκυλιά σας γιατί, όπως και μόνοι σας θα έχετε αντιληφθεί, δεν φέρνει μόνιμο αποτέλεσμα. Η ανεπιθύμητη για μας συμπεριφορά επαναλαμβάνεται.....
Με αυτή την μέθοδο, μπορούμε να εκπαιδεύσουμε όλα τα σκυλιά(και άλλα ζώα) και όλους τους χαρακτήρες, κάτι που παλαιότερα θεωρούσαμε πολύ δύσκολο ή ακόμα και αδύνατο.
Tου Δημοσθένη Μουμιάδη
Επαγγελματία Εκπαιδευτή Σκύλων
Kynagon Positive Dog Training
www.kynagon.gr
